Στο κέντρο της Φθιώτιδας, δηλαδή στο κέντρο της κεντρικής Ελλάδας, βρίσκονται τα Λουτρά Υπάτης. Κάπου ένα τέταρτο πιο πέρα από τη Λαμία.

Λίγο πιο κάτω, κυλάει χειμώνα καλοκαίρι ο Σπερχειός με τα πυκνά και δροσερά πλατάνια του.Λίγο πιο πάνω, ανηφορίζουν οι πλαγιές της Οίτης με τα πανύψηλα αιωνόβια έλατά της.

Κι εδώ, ανάμεσα, σ’ ένα ελαφρά υπερυψωμένο επίπεδο, η όμορφη λουτρόπολη. Πλατύ ορίζοντα ολόγυρα, χαράζουν οι κορυφογραμμές των βουνοσειρών της Οίτης, του Τυμφρηστού και της ‘0θρης, σέρνοντας το βλέμμα ως τη φωτεινή θάλασσα του Μαλιακού Κόλπου.

Οι αρχαίοι είχαν από πολύ νωρίς επισημάνει τις θεραπευτικές ιδιότητες των ιαματικών πηγών, γενικά. ‘Ήδη στη μυθολογία αναφέρεται πως ο Ηρακλής όφειλε τη δύναμή του στο ότι λουζόταν στα νερά των γειτονικών Θερμοπυλών, που για χάρη του έκανε να αναβλύσουν ο ‘Ήφαιστος κατά παράκληση της Αθηνάς.
Τα νερά της πηγής των Λουτρών Υπάτης θα πρέπει να ανάβλυσαν από μεγάλη σεισμική δόνηση μετά το 427 π.χ. γιατί ο σπουδαιότερος αρχαίος Έλληνας σεισμολόγος, ο Δημήτριος ο Καλλατιανός, περιγράφοντας το μεγάλο σεισμό του 427 στη Φθιώτιδα, δεν τα αναφέρει, ενώ μνημονεύει άλλες πηγές.
Από τα ρωμαϊκά κυρίως χρόνια αρχίζει χρησιμοποίηση των ιαματικών πηγών γενικότερα, στο 2ο αιώνα π.χ., αλλά πάντα με τρόπο εμπειρικό, μέχρι και τον 19ο αιώνα.
Από περιγραφές των Λουτρών Υπάτης, που έγιναν γύρω στα μέσα του περασμένου αιώνα, ξέρουμε ότι βρέθηκαν διάφορα στοιχεία που δείχνουν ότι η πηγή χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα.
Βαθιά μέσα στη δεξαμενή της πηγής σώζονταν πέτρες τοποθετημένες κλιμακωτά, πράγμα που δείχνει ότι εκεί υπήρχε σκάλα για να κατεβαίνουν οι λουόμενοι. Σε μια από τις πέτρες αυτές ήταν γραμμένο με γράμματα του 4ου π.Χ. αιώνα το όνομα ΑΦΡΟΔΙΤΗ. θεωρείται λοιπόν ότι τα λουτρά τούτα ήταν αφιερωμένα στη λατρεία της θεάς, η οποία, ας σημειωθεί, ήταν θεά και της ωραιότητας αλλά και της υγείας.
‘Έχουν επίσης βρεθεί μαρμάρινες πλάκες με χαραγμένα αρχαία γράμματα. Μια απ’.αυτές έγραφε: “ΛΗΘΗΝ Τ’ ΟΠΙΣΘΕΝ ΟΣ ΙΘΙ ΕΛΕΥΣΕΤΑΙ”, δηλ. “όποιος έρθει εδώ, ξεχνάει”.

Πολύ κοντά στον οικισμό, στη θέση Βαρκά, έχουν έρθει σε φως κατακόμβες, καθώς και παλαιοχριστιανική βασιλική και λουτρώνας με σπουδαία ψηφιδωτά του 5ου-6ου αιώνα.
Για την τύχη των Λουτρών Υπάτης στο μεσαίωνα δεν υπάρχουν πληροφορίες. Πάντως μνημονεύονται από το Φράγκο χρονογράφο του Βιβλίου της Κουγκέστας, σε αφήγηση γεγονότων του 1304.
Μόλις το 19ο αιώνα, χάρη στις προόδους της χημείας, της φυσικής και της γεωλογίας, αρχίζει η επιστημονική έρευνα των ιαματικών πηγών γενικά στην Ευρώπη και η όλο και ορθολογικότερη χρησιμοποίησή τους.
Μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, οι διάφορες ιαματικές πηγές της Ελλάδας βρέθηκαν εγκαταλειμμένες και σε κατάσταση τελείως πρωτόγονη. Η κυβέρνηση Καποδίστρια ενδιαφέρθηκε αμέσως και έντονα για τις ιαματικές πηγές και το 1830 έφερε ξένους ειδικούς μελετητές. Το 1833, ο αρχιφαρμακοποιός και καθηγητής του Πανεπιστημίου του ‘0θωνα Ξ. Λάντερερ και στη συνέχεια άλλοι έκαναν αναλύσεις του νερού των πηγών των Λουτρών Υπάτης ( και Αιδηψού, Κύθνου, Μεθάνων, Ερμιόνης ).

Στα Λουτρά του Πατρατζίκ, όπως τα έλεγαν οι Τούρκοι, υπήρχε κατά τα πρώτα χρόνια του Ελληνικού Βασίλειου μια λίμνη με περίμετρο 150 μέτρα περίπου, στο σημείο όπου ανάβλυζαν τα ιαματικά νερά, τα οποία και συγκεντρώνονταν μέσα ο’ αυτήν.
Μετά το 1860 οι λουτροπόλεις προσέχτηκαν κάπως περισσότερο. Στην πηγή των Λουτρών Υπάτης, εκείνη την εποχή καθαρίστηκε η δεξαμενή, στεγάστηκε με λαμαρίνες, και κατασκευάστηκαν περίπου 20 ξύλινα παραπήγματα που χρησίμευαν σαν αποδυτήρια και για τη διαμονή λουομένων. Φυτεύτηκαν και αρκετές αμυγδαλιές, πεύκα και κυπαρίσσια.
Το 1870 η ιαματική πηγή πέρασε στα χέρια του σπουδαίου επιχειρηματία και βουλευτή Δ.Χατζίσκου. Αυτός κατασκεύασε τα πρώτα τρία πετρόχτιστα σπίτια των τριών δωματίων το καθένα και φρόντισε πολύ για τη βελτίωση της κατάστασης.
Από περιγραφή γιατρού στα 1879, ξέρουμε ότι οι πάσχοντες έκαναν λουτρό μέσα στη λίμνη. ‘0σοι δε μπορούσαν να κολυμπήσουν, έμεναν μακριά από τον κρατήρα, στα ρηχά. Οι πάσχοντες λουζόντουσαν με την εξής σειρά: μια ώρα οι άντρες, μια ώρα οι γυναίκες και στο τέλος οι λεπροί. Η λουτροθεραπεία συνδυαζόταν και με πιόσιμο ιαματικού νερού: συνήθως σύστηναν τρία ποτήρια τη μέρα, αλλά πολλοί λουόμενοι έπιναν μεγάλες ποσότητες, φτάνοντας μέχρι δύο και τρεις οκά-δες τη μέρα. Πράγμα που έφερνε συνήθως ρεψίματα, δυσκοιλιότητα και συχνουρία. Αλλά και ο αριθμός των λουτρών δεν ήταν ορισμένος. Συχνά έκαναν 25 με 30 λουτρά και μερικοί έφταναν και τα 40.
Λίγο μετά, διαρρυθμίστηκε η δεξαμενή και τοποθετήθηκε μέσα σ’ αυτή ξύλινη σχάρα για ασφάλεια των λουομένων, γιατί μερικοί είχαν πνιγεί στα βαθιά… Τώρα, κατέβαιναν με σκάλα και έκαναν το λουτρό τους καθιστοί πάνω στη σχάρα. Κατά διαστήματα άδειαζαν τη δεξαμενή αφαιρώντας ένα κινητό φράγμα. Την ώρα του αδειάσματος, δινόταν η ευκαιρία στους λουόμενους να κατέβουν στη δεξαμενή και να ποιούν νερό, που έβγαινε από μια τρύπα στη μέση της σχάρας ή να καθίσουν και να εισπνέουν τα αέρια που αναδίνονταν. Τότε έλαβαν και την πρόνοια να απομακρύνουν από την πηγή όσους έπασχαν από λέπρα: αυτοί έκαναν λουτρό σε χώρο που διαρρυθμίστηκε ειδικά σε απόσταση 300 μέτρων από την πηγή, όπου συγκεντρωνόταν το λουτρονέρι που ερχόταν από τη δεξαμενή με ένα αυλάκι.

Μετά λίγα χρόνια, χτίστηκαν τα τρία πρώτα ξενοδοχεία: “Οίτη”, ” ‘Ορθρυς” και “Σπερχειός”.
Ωστόσο, αν και πέρασαν πενήντα χρόνια από τότε που το Κράτος αποφάσισε να πάρει μέτρα για την βελτίωση των πραγμάτων, δεν εκδηλώθηκε καμιά σοβαρή φροντίδα και η πηγή βρισκόταν ουσιαστικά σε εγκατάλειψη. Βέβαια, χάρη στη φήμη του νερού της, συγκέντρωνε όχι λίγους πάσχοντες από διάφορα μέρη της Ελλάδας, αλλά αυτοί οι άνθρωποι υποβάλλονταν σε μεγάλες ταλαιπωρίες από την ανεπάρκεια και τις ατέλειες των συγκοινωνιακών μέσων, στεγάζονταν σε άβολα και ανθυγιεινά παραπήγματα, συγκατοικούσαν εκεί με διάφορους άλλους αρρώστους και, γενικότερα, αναγκάζονταν να υποστούν ποικίλες κακουχίες. Και τι δεν υπομένει κανένας, όταν τον κινεί η ελπίδα κι η λαχτάρα για γιατρειά…Πάντως, αυτή η κάπως πρωτόγονη κατάσταση και η έλλειψη μέσων, δεν επέτρεπε και στο γιατρό που τοποθετούνταν τότε εκεί καμιά επιστημονική φροντίδα για τους λουόμενους, και περιοριζόταν να παρακολουθεί σαν παρατηρητής τις κινήσεις για να προσφέρει τη βοήθειά του σε περίπτωση ατυχήματος και μόνο.
Στο τέλος του περασμένου αιώνα, το 1897, δόθηκε νέα ώθηση. Χτίστηκαν σπουδαία οικοδομήματα. Κατασκευάστηκε το Υδροθεραπευτήριο που περιλάμβανε 42 λουτήρες, δύο δεξαμενές ομαδικών λούσεων και εγκαταστάσεις βοηθητικής θεραπείας. ‘Έγινε το ξενοδοχείο “Φθιώτις” με δυο παραρτήματα. Φτιάχτηκε θέατρο. αγορά, εκκλησία, ταχυδρομείο κ.ά. Δεντροφυτεύτηκε η γύρω περιοχή, κατασκευάστηκαν άλση και δημιουργήθηκε γενικά μια εμφάνιση πραγματικής λουτρόπολης. Στα τέλη του περασμένου αιώνα οι λουόμενοι ήταν 1000 περίπου το χρόνο και αυξάνονταν σταθερά.
Η σιδηροδρομική σύνδεση της Αθήνας με το Λιανοκλάδι συντόμεψε το ταξίδι από Αθήνα, και η επέκταση της γραμμής αργότερα μέχρι τη Θεσσαλονίκη διευκόλυνε τον ερχομό πασχόντων και από τη Βόρεια Ελλάδα.
Με το πέρασμα του χρόνου και λόγω των εξελίξεων της τεχνικής και της θεραπευτικής υδρολογίας, δημιουργήθηκε η ανάγκη για νέα οργάνωση και για ένα νέο υδροθεραπευτήριο. Και πράγματι, κατασκευάστηκε ένα πρότυπο υδροθεραπευτήριο με τελείως σύγχρονες εγκαταστάσεις, θεωρούμενο το τελειότερο στη χώρα και που μπήκε σε λειτουργία το 1960. Έγινε και νέο ξενοδοχείο πολυτελείας. Αλλά και διάφορα άλλα έργα έγιναν σε πλατιά κλίμακα.
‘Έτσι, η ιαματική πηγή των Λουτρών Υπάτης πήρε ξανά την ιδιαίτερη εκείνη θέση ανάμεσα στις πηγές της χώρας μας, που είναι αντάξια της φήμης και της αξίας των ιαματικών νερών της.

Η θεραπευτική αξία των ιαματικών νερών των Λουτρών Υπάτης έχει πράγματι μια μοναδικότητα. Η πηγή τούτη διαφέρει από όλες τις άλλες ελληνικές ιαματικές πηγές στη φυσικοχημική σύσταση των νερών της. Είναι νερά ταυτόχρονα οξυανθρακούχα και θειούχα. Πλούσια δηλαδή και σε ανθρακικό οξύ (όπως σε ορισμένες λουτροπηγές της Ελλάδας), αλλά και σε υδρόθειο (όπως ορισμένες άλλες). Σαν οξυανθρακούχα είναι ευεργετικά για το κυκλοφοριακό σύστημα, αλλά και για το νευροφυτικό κατάλληλα για διαταραχές και ενοχλήσεις της καρδιακής λειτουργίας,
για την υπέρταση, για ασθενικές καταστάσεις λόγω εξαντλητικής αρρώστιας, για καταστάσεις ανάρρωσης, για χρόνιες παθήσεις του νευρικού συστήματος, νευραλγίες, σπασμωδικές καταστάσεις κλπ. Παράλληλα, σαν θειούχα, τα νερά συστήνονται για διάφορες δερματοπάθειες και χρόνια εξανθήματα, ιδιαίτερα έκζεμα, δερματίτιδες, κνίδωση, ακμή και άλλες, αλλά και για τις χρόνιες ρευματικές παθήσεις και αρθρίτιδες, ημικρανίες, μετατραυματικές καταστάσεις κλπ. Η θερμοκρασία του νερού είναι 33,5 βαθμοί, δηλαδή παραπλήσια με τη θερμοκρασία του σώματος, και είναι κι αυτό ένα πρόσθετο στοιχείο ευνοϊκό για τη λουτροθεραπεία.

Σήμερα, το παλιό χωριουδάκι είναι πια μια μικρή αλλά ολοκληρωμένη πόλη, μια λουτρόπολη που δεν της λείπει τίποτα και που εξασφαλίζει μια απόλυτα άνετη, ευχάριστη, μέχρι και απολαυστική διαμονή, χωρίς προβλήματα. Τριγυρίζοντας την κωμόπολη περιφερειακά, μπορείς ακόμα να πάρεις μια γεύση αγροτικής ζωής1 οι γεωργικές και κτηνοτροφικές ασχολίες εξακολουθούν να ακμάζουν.
Πιο κεντρικά, έχεις μια αίσθηση αλλιώτικη. Πάρα πολλά είναι τα σπίτια σύγχρονης δόμησης με όλες τις ανέσεις, όπου συστηματικά νοικιάζονται δωμάτια σε λουόμενους και παραθεριστές, με καταλληλότητα εγγυημένη. Τα ξενοδοχεία, από τις μικρές αλλά οργανωμένες πανσιόν ως τα σύγχρονα και αυτοτελή μέγαρα, όλων των κατηγοριών, ανέρχονται τώρα σε αρκετές δεκάδες. Σώζονται και τρία τέσσερα από τα τέλη του περασμένου αιώνα, κι έχουν κι αυτά τη χάρη εκείνης της εποχής, και φέρνουνε μαζί τους έναν “τόνο 1900”.
‘Ολόπλευρη και άριστη εξυπηρέτηση από Γραφείο του ΟΤΕ, των ΕΛΤΑ, γραφείο ταξιδιών, σταθμό ταξί, συγκοινωνία: Λεωφορείο από και προς Λαμία κάθε μια ώρα. Κι αν θέλετε κι έναν εξοχικό περίπατο με κάποιο γραφικό αμαξάκι του παλιού καιρού, στη διάθεσή σας.
Στο κέντρο της κωμόπολης βρίσκει κανείς οτιδήποτε μπορεί να χρειαστεί στα παντοπωλεία, στα εστιατόρια, στα περίπτερα και, κάθε πρωί, στην παραδοσιακή λαϊκή αγορά. όπου αγρότες και αγρότισσες φέρνουν ολόφρεσκα από τους κήπους τους λαχανικά και φρούτα.
Αρκετά και περιποιητικά τα εστιατόρια, οι ταβέρνες και οι ψησταριές, κεντρικά και απόκεντρα, καθώς και στα γειτονικά χωριά. Δε λείπει ούτε η βραδινή “παμπ” για τ’ ανήσυχα νιάτα. Και οποιαδήποτε ώρα της μέρας, στα καφεζαχαροπλαστεία, κάτω απ’ τα πλατάνια και με ένα ολάνθιστο πάρκο να απλώνεται μπροστά. μπορεί μια συντροφιά να περάσει αξέχαστες ώρες γλυκιάς ξεγνοιασιάς.

Και όποιος έχει όρεξη για μακρινούς περίπατους και για εκδρομές, βρίσκεται πράγματι εδώ σε μια πολύ κατάλληλη γεωγραφική θέση για να κινηθεί προς διάφορες κατευθύνσεις, και ιδιαίτερα προς τα ορεινά της Οίτης. Σε όμορφους οικισμούς όπως το πολύ ορεινό Νεχώρι, το ψηλότερο στην Οίτη, και άλλα γειτονικά χωριά, στο φημισμένο Μοναστήρι του Αγάθωνα με τα πολλά αξιοθέατα, στην Υπάτη και πιο πάνω, στην Οίτη, στις εκτάσεις που έχουν ανακηρυχτεί Εθνικός Δρυμός, με τα πανύψηλα έλατα και τα κρύα νερά, και με την ανεπανάληπτη ποικιλία των τοπίων. Σε μικρή ακτίνα βρίσκονται και τόποι ένδοξοι, που σημάδεψαν την ιστορία μας: Γοργοπόταμος, Αλαμάνα, θερμοπύλες…
Και η θέση, λοιπόν, των Λουτρών Υπάτης, όπως και το δροσερό και ξηρό κλίμα τους, το άφθονο πράσινο στο περιποιημένο γενικά περιβάλλον, αναδείχνουν τη λουτρόπολη σε μια από τις ωραιότερες της Ελλάδας. Όλα τούτα, συνδυασμένα με το πνεύμα φιλοξενίας των κατοίκων και με όλες τις άλλες προϋποθέσεις, χαρίζουν στους απαυδισμένους σήμερα από το θόρυβο και τη ρύπανση κάτοικους των πόλεων τις άνετες κι ευχάριστες διακοπές που αποζητούν. Χαρίζουν όμως και υγεία, εξασφαλίζοντάς τους ταυτόχρονα και τούτο το πολύτιμο δώρο της φύσης, που ξεπηδάει απ’ τα καυτά έγκατα της γης και προσφέρει ανακούφιση και γιατρειά.

Tο Bυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας στην Υπάτη λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2007. Στεγάζεται στο κτήριο των λεγόμενων «Καποδιστριακών Στρατώνων», που ανεγέρθηκε το 1836 για τις ανάγκες του ελληνικού στρατού..

Στο Μουσείο, που αναπτύσσεται σε δύο ορόφους, παρουσιάζονται αντιπροσωπευτικά ευρήματα, που προέρχονται από διάφορες περιοχές της Φθιώτιδας και χρονολογούνται στην παλαιοχριστιανική και βυζαντινή περίοδο (4ος-14ος αι.).
Στο ισόγειο, η έκθεση είναι αφιερωμένη στα παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά της Φθιώτιδας (4ος-6ος αι.) και έχει έντονο εκπαιδευτικό χαρακτήρα, ενώ στον όροφο περιστρέφεται γύρω από το θέμα της λατρείας κατά την παλαιοχριστιανική και βυζαντινή περίοδο. Στην αίθουσα της παλαιοχριστιανικής περιόδου εκτίθενται κυρίως μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη και ψηφιδωτά δάπεδα, προερχόμενα τα περισσότερα από βασιλικές, ενώ τα κεραμικά, που παρουσιάζονται (χρηστικά σκεύη, λυχνάρια, υφαντικά βάρη κ.ά.), δίνουν στοιχεία για τον καθημερινό βίο της εποχής. Στην αίθουσα της βυζαντινής περιόδου, δεσπόζουσα θέση κατέχουν τα μέλη ενός βυζαντινού μαρμάρινου τέμπλου από ναό, που εντοπίστηκε σε ερειπιώδη κατάσταση στην Αγναντη Λοκρίδος (12ος-14ος αι.). Επίσης εκτίθενται αρχιτεκτονικά γλυπτά από μη σωζόμενο βυζαντινό ναό στα Αλεπόσπιτα (12ος αι.).

Ανάμεσα στα εκθέματα του Βυζαντινού Μουσείου Φθιώτιδας σημαντική θέση καταλαμβάνουν τα νομίσματα, από τα οποία αντλούνται στοιχεία για τη νομισματική κυκλοφορία στη Φθιώτιδα κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Παρουσιάζονται νομισματικοί «θησαυροί» και μεμονωμένα νομίσματα, που έχουν προέλθει από ανασκαφικές έρευνες, παραδόσεις και περισυλλογές.

Σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του ορόφου εκτίθεται μέρος της νομισματικής συλλογής του Υπαταίου Κωνσταντίνου Κοτσίλη, η οποία δωρήθηκε στο ελληνικό κράτος, με σκοπό να εκτεθεί στο Μουσείο. Η Συλλογή περιλαμβάνει 3.000 νομίσματα, αρχαία ελληνικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά, μεσαιωνικά, νεότερα και σύγχρονα. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει αντιπροσωπευτικά δείγματα της συλλογής, που καλύπτουν μεγάλη έκταση στο χώρο και στο χρόνο.

Το Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας στην Υπάτη δίνει την ευκαιρία στους κατοίκους της περιοχής, αλλά και στους πολυάριθμους επισκέπτες της να έρθουν σε επαφή με τον αρχαιολογικό πλούτο της Φθιώτιδας, περιηγούμενοι τις αίθουσές του και γνωρίζοντας μέσω αυτών τα μνημεία της.

Μέσα σε ένα μαγευτικό περιβάλλον, στο δρόμο προς το Λυχνό και αρκετά κοντά στην Υπάτη, συναντάμε την Ιερά Μονή Αγάθωνος, σε υψόμετρο 553 μέτρα, στην πλαγιά του όρους «Οίτη». Κτισμένη τον 14^ο-15^ο αιώνα αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής τεχνοτροπίας.

Η προφορική παράδοση αναφέρει πως το παλιό Μοναστήρι, που ασκήτευε ο Όσιος Αγάθωνας και βρισκόταν στα όρια των γειτονικών χωριών Λυχνού και Καστανιάς, έπαθε καθίζηση και η εικόνα της Παναγίας εξαφανίστηκε, για να βρεθεί σε φωτόλουστη σπηλιά και εκεί, κοντά στη σημερινή του θέση, να κτίσει ο Όσιος το μοναστήρι τον 14^ο με 15^ο αιώνα. Ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι των γύρω χωριών και κυρίως αυτοί του κοντινού Λυχνού μιλούν για την ύπαρξη «στα παλιά χρόνια» μοναστηριού στο νοτιοδυτικό μέρος του χωριού σε κοντινή θέση που καλείται «Παλιομονάστηρο». Στο μοναστήρι αυτό, πάντοτε σύμφωνα με την παράδοση, ασκήτευε ο μοναχός Αγάθωνας, άγνωστο πότε.

Η Μονή μετά το θάνατο του Οσίου Αγάθωνα ονομάστηκε από τους μοναχούς, μονή του Αγάθωνα. Ακολουθώντας τις καταστροφές από τους κατά καιρούς επιδρομείς στον Δήμο Υπάτης, η Ιερά Μονή Αγάθωνος υπέστη και αυτή καταστροφές, με κυριότερη το 1822 από τον Δράμαλη, που πυρπόλησε το καθολικό.

Διασώζονται στη Μονή πολλά πολύτιμα κειμήλια και τίμια λείψανα. Τα ιερά κειμήλια που υπάρχουν σήμερα στο Μουσείο της Μονής είναι πολλά και ενδιαφέροντα.Δεκάδες σταυροί, ιερά σκεύη, αρτοφόρια, άγια λείψανα, ιερές εικόνες, άμφια, κώδικες, βιβλία, συλλέχθηκαν από τους ναούς και τις διαλυμένες μονές της περιοχής από τον Ηγούμενο Γερμανό Δημάκο και μ’ αυτό το τρόπο διεσώθησαν από τους αρχαιοκάπηλους.

Σήμερα στο χώρο της Ιεράς Μονής αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο, ο επισκέπτης έχει την χαρά, όχι μόνο να απολαύσει τη φύση αλλά και να βιώσει έντονα το θρησκευτικό συναίσθημα και να νιώσει την προσπάθεια που έγινε στο πέρασμα του χρόνου για την προστασία και τη διαφύλαξη της Εθνικής Συνείδησης.
Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει επίσης τον μοναδικό βιότοπο με τα παγώνια, τους φασιανούς, τις πέρδικες, τις πάπιες και διάφορα αλλά είδη πτηνών. Επίσης έχει τη χαρά να δει ελάφια, φασιανούς, αγριοπρόβατα και πέρδικες σε έναν ειδικό χώρο 1.200 περίπου στρεμμάτων, που αποτελεί και  το Εκτροφείο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος.

Έχει επίσης τη δυνατότητα να επισκεφτεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στις αίθουσες του οποίου εκτίθενται τα κυριότερα είδη της πανίδας και της χλωρίδας του Εθνικού Δρυμού της Οίτης.

Κατά καιρούς στη Μονή λειτούργησαν διάφορες σχολές, ιερατική, γεωργική και δασική. Σήμερα λειτουργεί εκτροφείο θηραμάτων και μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Οίτης (1953). Γιορτάζει την 6η και την 15η Αυγούστου.

Ο ορεινός όγκος της Οίτης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος και τμήμα του ορεινού συγκροτήματος των βουνών της Στερεάς, τόσο γεωμορφολογικά όσο και ιστορικά. Είναι πολύ στενή η σχέση που συνδέει την άγρια ζωή στην ευρύτερη περιοχή του συγκροτήματος, που αποτελείται από τα Βαρδούσια, τη Γκιώνα, την Οίτη, το Καλλίδρομο ακόμα και τον Παρνασσό και βρίσκονται σε άμεση σύνδεση με την οροσειρά της Πίνδου.

Η Οίτη βρίσκεται στα όρια της Φθιώτιδας και της Φωκίδας και η ψηλότερη κορυφή της είναι ο Πύργος (2.152 μ.). Η εικόνα του βουνού από τη βόρεια πλευρά, όπου το βουνό καταλήγει στην κοιλάδα του Σπερχειού, εντυπωσιάζει με τις απότομες πλαγιές του και τους κατακόρυφους βράχους, που δημιουργούν εντυπωσιακούς καταρράκτες. Η δημιουργία τους είναι αποτέλεσμα ρηγμάτων και βίαιων μεταβολών που συντελέστηκαν στην κοιλάδα με την πάροδο του χρόνου. Εντυπωσιακός, ο μεγαλύτερος καταρράκτης της Στερεάς Ελλάδας, ο Κρεμαστός, πάνω από τις Κομποτάδες, στο Στενοβούνι, ξεπερνάει τα 100 μέτρα.

Σε αυτή επίσης την πλευρά τα μεγαλειώδη φαράγγια έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον και την περιέργεια πολλών καταρριχητών και έχουν γίνει παγκοσμίως γνωστά. Εντυπωσιακά φαράγγια, όπως του Γοργοποτάμου, του Κάκαβου, του Καμαριώτη, του Ροδοκάλου και του Γερακάρη είναι σηματοδοτημένα και κατάλληλα «καρφωμένα» για καταρρίχηση. Το επικρατέστερο πέτρωμα είναι ο ασβεστόλιθος και για αυτό η περιοχή είναι διάσπαρτη από καρστικούς σχηματισμούς. Χαρακτηριστική είναι η σπηλαιο- εκκλησία της Αγίας Ιερουσαλήμ (Αρσαλή για τους ντόπιους) κάτω από την κορφή Ψηλαϊνός, κοντά στην Υπάτη και το Αργυροχώρι.

Ανατολικότερα, κοντά στα Λουτρά Υπάτης και τις Μεξιάτες, βρίσκεται η Φουρνοσπηλιά, με ενδείξεις χρήσης από την νεολιθική εποχή ακόμη και σαν ιερό. Στις Αγιοσπηλιές ή Αη-σπηλιές πάνω από τις Μεξιάτες και στις Γραμμένες Σπηλιές, πάνω από τις Κομποτάδες διασώζονται αγιογραφίες, που επιβεβαιώνουν τη χρήση τους ως καταφύγια μοναχών (ασκηταριά) σε παλιότερες εποχές.

Πολύ κοντά στην Υπάτη, στην περιοχή του Ξεριά, βρίσκεται και το βάραθρο της Ανεμότρυπας, γνωστό άντρο μαγείας με συνεχή χρήση μαγικών τελετών για τουλάχιστον 2.500 έτη.Ανατολικά βρίσκεται το φαράγγι του ποταμού Ασωπού που είναι το φυσικό όριο μεταξύ Οίτης και Καλλιδρόμου, η διάσχιση του οποίου, κάθε φθινόπωρο, αποτελεί αφορμή για πανελλήνια συνάντηση ορειβατών και φυσιολατρών. Η άγρια ομορφιά του είναι εντυπωσιακή, ιδιαίτερα για τους επιβάτες του σιδηροδρόμου και τους πεζοπόρους του “μονοπατιού των σιδηροδρομικών”.

Δυτικά, το όριο είναι ο αρχαίος ποταμός Ίναχος (σημερινή Βίστριζα) που χωρίζει την Οίτη από τα Βαρδούσια. Τα άφθονα νερά του κινούσαν παλιότερα πολλούς νερόμυλους και μαντάνια. Σήμερα συμβάλλουν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, από μια σειρά μικρών υδροηλεκτρικών εργοστασίων.

Στη νότια πλευρά, το τοπίο γίνεται πιο ήπιο και οι γραμμές πιο ομαλές. Ο Βοιωτικός Κηφισός, φυσικό όριο με τη Γκιώνα και ο Μόρνος, φυσικό όριο με τα Βαρδούσια, ορίζουν την περιοχή του βουνού με τα απέραντα ελατοδάση.

Το 1/2 περίπου της έκτασης του βουνού χαρακτηρίστηκε Εθνικός Δρυμός, από το 1966, με σκοπό τη διατήρηση της βιοποικιλότητάς του και τη διαφύλαξη των ιδιαίτερων γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών. Η εικόνα του άγριου και απρόσιτου βουνού που δημιουργείται κοιτάζοντας από χαμηλά, ιδιαίτερα από την ανατολική και βόρεια πλευρά, αντικαθίσταται από μια άλλη εικόνα εντελώς διαφορετική, όταν βρεθούμε στην καρδιά της Οίτης.

Στο οροπέδιο της Καταβόθρας, νοτιοδυτικά του Δρυμού, βρίσκεται, αφενός μεν, το ομώνυμο σπηλαιοβάραθρο, το οποίο παλιότερα είχε δώσει το όνομά του στο βουνό, αφετέρου τα ερείπια της Πυράς, ενός σημαντικού ιερού της αρχαιότητας, αφιερωμένου στον Ηρακλή. Στην περιοχή υπάρχει ένα πλήθος από παραδοσιακές βρύσες, όπως η Αμαλιόβρυση, η Περδικόβρυση και η βρύση του Καλόγερου (Χότζα) καθώς και πλούσιες πηγές, όπως ο Ρουφιάς, τα Βελούχια, η Ασπρόβρυση, η Κυδωνιά και πολλές άλλες.

Η πλούσια χλωρίδα, αποτέλεσμα τόσο της σύστασης των πετρωμάτων, όσο και των ιδιαίτερων κλιματικών συνθηκών, δίνει ιδιαίτερη αξία στον χαρακτήρα του βουνού, που θεωρείται ένα από τα αγαπημένα βουνά των φυσιολατρών, των πεζοπόρων, των ορειβατών και των ποδηλατών. Η σημαντική πανίδα της Οίτης χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός μικρού αριθμού αγριόγιδων, που δυστυχώς κυνηγιούνται ανηλεώς από λαθροθήρες, και από μεγαλύτερους αριθμούς διαφόρων θηλαστικών και πλήθος πουλιών. Στα νοτιοανατολικά βρίσκεται το οροπέδιο Μακρυκάμπι, από παλιά σταυροδρόμι των ορεινών διαδρομών και αξιόλογο καταφύγιο της άγριας ζωής.

Η Λαμία είναι η πρωτεύουσα του νομού Φθιώτιδας, αλλά και της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, και βρίσκεται σε απόσταση 209 χιλιομέτρων από την Αθήνα και σε απόσταση 19 χιλιομέτρων από τα Λουτρά Υπάτης. Είναι ένας σημαντικός μεταφορικός κόμβος, αφού βρίσκεται πάνω στην εθνική οδό (ΠΑΘΕ) ενώ σε ιδιαίτερα κοντινή απόσταση βρίσκεται σιδηροδρομικός σταθμός (στο Λιανοκλάδι). Επιπλέον είναι το κέντρο μιας εύφορης αγροτικής και κτηνοτροφικής περιοχής.

Είναι μία παλιά γραφική πόλη που περιβάλλεται από δύο πευκόφυτους λόφους. Στον ένα λόφο, δεσπόζει το μεσαιωνικό κάστρο της Λαμίας, που είναι χτισμένο στα ερείπια αρχαίου τείχους από πολυγωνικούς ογκόλιθους, και στον άλλο η εκκλησία του Αγίου Λουκά, κτίσμα του 18ου αιώνα.

Ανάμεσα στα αξιοθέατα της πόλης, αξίζει να επισκεφθείτε τη μητρόπολη της Ευαγγελίστριας στην κεντρική πλατεία Ελευθερίας, τον ανδριάντα του Αθανάσιου Διάκου στην ομώνυμη πλατεία, το κενοτάφιο του ήρωα στην πλατεία Λαού, τη μεταβυζαντινή εκκλησία της Παναγιάς της Αρχοντικής στη νότια πλευρά του κάστρου, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη με 7.500 περίπου τόμους, και τα νεοκλασικά κτίρια, που προσφέρουν μία ιδιαίτερη φυσιογνωμία στην πόλη. Η Λαμία διαθέτει επίσης αρχαιολογικό μουσείο, λαογραφικό μουσείο και Δημοτική Πινακοθήκη με αξιόλογα εκθέματα.

Ένα από τα πιο όμορφα χωριά του Νομού Φθιώτιδας, χτισμένο στους πρόποδες της Οίτης και σε ύψος 35 μ. μέσα στο πράσινο, τις φυσικές ομορφιές και τα γάργαρα νερά του ποταμού Γοργοποτάμου. Απέχει 8 χιλιόμετρα από την Λαμία.Η ονομασία « Γοργοπόταμος » οφείλεται στον ομώνυμο ποταμό που κυλάει δίπλα στο χωριό και καταλήγει στον Σπερχειό ποταμό.

Πάνω απ’ το χωριό βρίσκεται η Ιστορική γέφυρα του Γοργοποτάμου που ενώνει τις δύο πλαγιές της Οίτης και στην οποία περνά η σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών – Θεσσαλονίκης.

Σ’ αυτή την γέφυρα γράφτηκε μια από τις ενδοξότερες σελίδες της νεότερης ιστορίας. Την νύχτα της 25 Νοεμβρίου του 1942, οι ενωμένες αντιστασιακές οργανώσεις του Ε.Α.Μ και του Ε.Δ.Ε.Σ σε συνεργασία με το Αγγλικό Κλιμάκιο του Συνταγματάρχη Μάγερ, ανατίναξαν την γέφυρα προκαλώντας μεγάλη καθυστέρηση στην διέλευση των Γερμανών που πίεζαν τους συμμάχους στην Αφρική.

Η Ελληνική κυβέρνηση το 1982 καθιέρωσε ως επίσημο εορτασμό της Ελληνικής Εθνικής Αντίστασης το Γοργοπόταμο και ημερομηνία εορτασμού , αυτήν της ανατίναξης της Γέφυρας.

Μια βόλτα στο Καρπενήσι ( περίπου μια ώρα , 70 χλμ. ) είναι κάτι που επιβάλλεται να κάνετε. Όμορφη πόλη, γραφικά χωριά, εύκολη πρόσβαση, εντυπωσιακή φύση, καταπληκτικό χιονοδρομικό κέντρο, καταλύματα υψηλού επιπέδου, καταπληκτικό φαγητό. Το Καρπενήσι είναι μία πόλη με πλούσια ιστορία, που αναπαύεται νωχελικά στην αγκαλιά του Βελουχιού, του αρχαίου Τυμφρηστού, σε υψόμετρο 960 μέτρων, πνιγμένη στο έλατο, καλά προφυλαγμένη από τους δυνατούς βοριάδες που μαστιγώνουν την κορυφή του.

Από το Καρπενήσι και τις γύρω περιοχές κατάγονταν μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο ξακουστός κλεφταρματωλός Κατσαντώνης, συνώνυμο της παλικαριάς και της ανιδιοτέλειας, ο φιλικός και αγωνιστής του 1821 Θανάσης Καρπενησιώτης, ο λογοτέχνης Ζαχαρίας Παπαντωνίου, που έγραψε το αριστουργηματικό και διαχρονικό έργο ‘’Τα ψηλά βουνά’’, ο ακαδημαϊκός και πολιτικός Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο πολιτικός Παύλος Μπακογιάννης και πολλοί άλλοι. Αυτή την περιοχή, που έπνεε τον αέρα της ελευθερίας, διάλεξαν για να στήσουν τα λημέρια τους και να μεγαλουργήσουν ξακουστοί και γενναίοι άνδρες, ο Καραϊσκάκης, ο Μπότσαρης, ο Βελουχιώτης.

Για τους λάτρεις των χειμερινών σπορ υπάρχει το χιονοδρομικό κέντρο του Καρπενησίου, ένα από τα μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα της Ελλάδας.

Στα τέλη του 2010 εγκαινιάστηκε στην Υπάτη το “Κακογιάννειο Αστεροσχολείο Υπάτης”. Το Αστεροσχολείο αποτελεί ένα κέντρο έρευνας και διάδοσης της Αστρονομίας, ενω δεν απευθύνεται μόνο σε μαθητές, αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο ενδιαφέρεται για την Αστρονομία.

Η ιδέα της δημιουργίας του Αστεροσχολείου ανήκει στο ζεύγος εκπαιδευτικών Γιώργου Σφήκα και Κίας Τζιώτζη, ενώ υποστηριχτήκε από τις τοπικές αρχές και από τον Σύλλογο Ερασιτεχνών Αστρονόμων. Παράλληλα το ζεύγος των Υπαταίων Σταύρος και Ειρήνη Κακογιάννη χρηματοδότησαν την κατασκευή του Αστεροσχολείου, με το ποσό των € 260,000.

Το Αστεροσχολείο Υπάτης είναι μια καινοτόμος δομή που σχετίζεται άμεσα με την εκπαίδευση και περιλαμβάνει:

Αμφιθεατρική αίθουσα προβολών θεμάτων αστρονομίας και παρουσιάσεων διαφόρων καινοτόμων δραστηριοτήτων.
Αίθουσα πλανηταρίου.
Αίθουσα Αστεροσκοπείου με τηλεσκόπιο 17,2 ιντσών.
Αρκετά σημαντικές είναι και οι δραστηριότητες του Αστεροσχολείου, οι οποίες περιλαμβάνουν εκδηλώσεις, σεμινάρια, διαλέξεις και παρουσιάσεις που σχετίζονται με την Αστρονομία. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Αστεροσχολείο, μπορείτε να βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του

http://www.asterosxoleio.gr.